Ćwiczenie pamięci u seniora – przydatne gry i zabawy

Z wiekiem zdolność przetwarzania i zapamiętywania informacji słabnie. Podobnie jak mięśnie, pamięć można ćwiczyć, usprawniając w ten sposób jej funkcjonowanie. Warto zacząć jak najwcześniej – choć trening pamięci jest szczególnie ważny w przypadku seniorów cierpiących na demencję, chorobę Alzheimera oraz Parkinsona, powinni go wykonywać wszyscy seniorzy po 60. roku życia. Jak możesz pomóc swojemu podopiecznemu pracować nad pamięcią?

Według badań odpowiednio dobrane ćwiczenia poznawcze mogą zwiększyć przepływ krwi w mózgu nawet o 8%. Warto zadbać o to, by trening pamięci nie był przykrym obowiązkiem, lecz raczej przyjemną rozrywką, która stanie się stałym elementem Waszego harmonogramu dnia. Systematyczność jest w tym wypadku kluczowa – regularne ćwiczenia przyniosą znacznie więcej korzyści niż jednorazowe, wielogodzinne zrywy, które mogłyby wywołać u Twojego podopiecznego frustrację. Pamiętaj również, by dbać o ich różnorodność. Najlepsze rezultaty przynosi łączenie różnych technik – staraj się przeplatać zadania językowe z zagadkami matematycznymi lub obrazkowymi. Poniżej przygotowaliśmy kilka propozycji, jak ćwiczenie pamięci u seniora może wyglądać w praktyce.

Gry planszowe i karciane

Na proces zapamiętywania bardzo korzystny wpływ mają wszelkiego rodzaju gry planszowe, które angażują umysł – zwłaszcza te, które wymagają liczenia. Czy Twój podopieczny potrafi grać w szachy? Jeśli tak, zachęcaj go do tego – szukanie rozwiązań pojawiających się w trakcie gry problemów spowalnia procesy starzenia się mózgu.

Podobnie działają gry karciane - pobudzają mózg do stworzenia strategii prowadzącej do wygranej. Grając w pokera lub układając pasjansa Twój podopieczny nie tylko przyjemnie spędzi czas, ale również dłużej zachowa sprawność umysłu.

Do ćwiczenia pamięci idealnie sprawdzą się także gry typu memory, polegające na odszukiwaniu par takich samych kart. Układa się je obrazkami do dołu, a następnie odwraca po dwie, próbując odnaleźć identyczne obrazki. Jeśli do siebie nie pasują, odkłada się je w to samo miejsce i odsłania kolejne. Gra toczy się do momentu, gdy odnajdziemy wszystkie pary. Tego rodzaju zabawa to jednocześnie dobry sposób na ćwiczenie koncentracji.

Rozwiązywanie krzyżówek i sudoku

Krzyżówki mogą być nie tylko przyjemną rozrywką, ale również elementem treningu pamięci. Aby tak się stało, trzeba dbać o ich różnorodność – powtarzające się hasła szybko przestaną być wyzwaniem dla mózgu seniora. Co jeszcze można zrobić? Poświęćcie nieco czasu na odszukanie nieznanych haseł, a następnie spróbujcie zapamiętać ich znaczenie.

Logiczne zagadki opóźniają proces starzenia się mózgu, dlatego dobrym pomysłem jest sudoku. Gra polega na wypełnianiu planszy cyframi od 1 do 9 – tak, by każda z nich wystąpiła w każdej kolumnie, wierszu i kwadracie tylko raz. Brzmi prosto, ale odnalezienie właściwego miejsca dla wszystkich cyfr będzie wymagało od Twojego podopiecznego wytężenia pamięci, logicznego myślenia i koncentracji.

Odnajdywanie różnic

Pamiętaj, by stopień trudności wykonywanych zadań dostosować do możliwości seniora. Jeśli szachy lub sudoku mogłyby wywołać u niego frustrację, spróbujcie prostszych zabaw. Odnajdywanie różnic pomiędzy dwoma bardzo podobnymi obrazkami to dobry sposób na ćwiczenie pamięci wzrokowej. W internecie bez trudu znajdziesz wiele gotowych plansz, które wystarczy wydrukować.

Zapamiętywanie układu przedmiotów

Pamięć wzrokową można trenować również w inny sposób – np. układając na stole różnego rodzaju przedmioty. Poproś seniora, by spróbował zapamiętać ich układ, a następnie zamknął oczy. W tym czasie przestaw kilka z nich. Czy uda mu się odgadnąć, co uległo zmianie? Przy okazji ćwiczycie nie tylko pamięć, ale również koncentrację i selektywność uwagi.

Powtarzanie ciągu słów

Czy Twój podopieczny chętnie spotyka się z sąsiadami lub rodziną? Jeśli tak, wykorzystaj takie spotkania, by pomóc mu trenować pamięć. Gra w zapamiętywanie słów może się również okazać idealną rozrywką. Zasady są bardzo proste: każdy z uczestników powtarza słowa wypowiedziane przez swoich poprzedników, dodając własne słowo.

Dokończ przysłowie

Twój podopieczny ma mało okazji do kontaktu z innymi ludźmi? Nie szkodzi – możecie ćwiczyć we dwoje. Zaproponuj mu grę w dokańczanie prostych, znanych przysłów lub związków frazeologicznych. Zapisz na kartce lub wypowiedz na głos pierwszą część i poproś seniora, by spróbował odgadnąć ciąg dalszy.

Nauka języka obcego

Jeśli stan zdrowia i możliwości seniora na to pozwalają, możesz zaproponować mu naukę języka obcego. Nie muszą to być skomplikowane zasady gramatyki – na początek wystarczą podstawowe zwroty. A może nauczysz go kilku słów po polsku?

Wspólne oglądanie zdjęć

Jeśli Twój podopieczny chętnie sięga po albumy, wykorzystaj to, by pomóc mu ćwiczyć pamięć. Poproś, by podał imiona osób widocznych na zdjęciach lub opowiedział o szczegółach wydarzeń, których dotyczą. Gdzie i kiedy zostały zrobione? Przy okazji lepiej się poznacie.

Ćwiczenia ruchowe

Funkcjonowanie mózgu pobudzają również proste ćwiczenia angażujące obie półkule mózgowe. Mogą to być na przykład ruchy naprzemienne – poproś podopiecznego, by w pozycji stojącej uniósł lewą rękę, równocześnie odstawiając prawą nogę. Wystarczy 10-15 powtórzeń. Może równie pisać tekst ulubionej piosenki jedną ręką, jednocześnie wystukując prosty rytm drugą.

Dbanie o pamięć – co jeszcze możesz zrobić?

Warto połączyć gry i zabawy ćwiczące pamięć z innymi działaniami mającymi na celu usprawnienie procesów poznawczych. Aktywność fizyczna (dostosowana do poziomu sprawności ruchowej seniora) poprawia ukrwienie mózgu. Równie ważny jest zdrowy sen, wzmacniający połączenia między neuronami oraz odpowiednia dieta – wielonasycone kwasy tłuszczowe oraz witaminy z grupy B (B1, B6, B9, B12) pomagają w regeneracji układu nerwowego.

Szczególnie pamięć krótkotrwała słabnie z wiekiem, a wraz z nią umiejętność zapamiętywania nowych rzeczy, również tych najprostszych (np. gdzie odłożyliśmy okulary). Dzięki odpowiednio dobranym grom i zabawom możesz pomóc swojemu podopiecznemu dłużej zachować sprawność - tak, by jego mózg funkcjonował sprawniej i lepiej bronił się przed procesami neurodegeneracyjnymi.